Antalya Ticaret Borsası (ATB) ve Antalya Tarım Konseyi (ATAK) Yönetim Kurulu Başkanı Ali Çandır, Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı Nisan ayı Tarımsal Girdi Fiyat Endeksi’ni (Tarım-GFE) değerlendirdi. Tarım-GFE’nin Nisan ayında aylık yüzde 2,03 arttığını belirten Çandır, “Bu rakam, endeksin ölçülmeye başlandığı 2015 yılından itibaren Nisan ayları ortalamasının (1,67) oldukça üstünde olan bir artış olarak ilan edilmiştir. Böylece Mart ayındaki nispi hız kaybediş yerini yeniden hızlı bir artışa bırakmıştır” dedi. Tarım-GFE’nin Nisan ayında yıllık yüzde 30,12 açıklandığını kaydeden Çandır, “Bu yıllık rakam, son 10 yılın Nisan ayları ortalamasının (32,51) yaklaşık 2,5 puan altında ilan edilmiştir. Nisan ayı için açıklanan tarımsal girdi maliyetleri 10 yıllık Nisan ayı ortalamalarına göre aylıkta ortalamanın üstünde, yıllıkta ise ortalamanın altında artış göstermiştir” değerlendirmesinde bulundu.
TOHUMDA AYLIK SIFIR ARTIŞ
Nisan ayı Tarım-GFE’nin alt kalemlerini değerlendiren Çandır, “Tarımda kullanılan mal ve hizmetlerin fiyatlarında aylık yüzde 2,13 ve yıllık yüzde 29,65’lik artışı dikkat çekti. 2024 yılı Nisan ayına göre aylıkta oldukça yüksek, yıllıkta ise daha düşük veriler ilan edilmiştir” dedi. Nisan ayında tohumda aylık yüzde 0,00, enerjide yüzde 1,77, gübrede yüzde 1,61, ilaçta yüzde 1,01, veteriner hizmetlerinde yüzde 0,71, yemde yüzde 3,61 ve diğer kalemlerde ise yüzde 0,30 değişim olduğunu belirten Başkan Ali Çandır, Nisan ayında tohumda yıllık yüzde 34,27, enerjide yüzde 17,20, gübrede yüzde 30,91, ilaçta yüzde 18,19, veteriner hizmetlerinde yüzde 56,94, yemde yüzde 31,54 ve diğer kalemlerde ise yüzde 42,14’lük artışa dikkat çekti. Çandır, tarımsal yatırıma katkı sağlayan mal ve hizmetlerin fiyatlarında aylık yüzde 1,45, yıllık ise yüzde 32,98’lik artış olduğunu belirtti. Çandır, şunları kaydetti:
“Tarım-GFE alt kalemlerindeki değişimler, geçen yıl Eylül ayından itibaren derece derece düşüş eğilimi gösterirken Ocak-Şubat aylarındaki yükselişten sonra Mart ayında nispi artış hızı düşüşü yaşanmış ve Nisan ayında yeniden ortalamanın üstünde artış hızları söz konusu olmuştur. İlan edilen bu verilerde aylıkta yem kalemindeki artış ile tohumdaki sabit fiyat dikkat çekici olmuştur. Yıllıkta ise genel olarak ortalamaların altında yükselişler dikkat çekmektedir. Ancak veteriner hizmetleri kalemindeki yıllık yüzde 56,94’lük artış ortalama artışın üzerinde seyretmiştir.”
ÜRETİCİ DEZAVANTAJLI
TÜİK tarafından açıklanan Nisan ayı tarımsal üretici fiyat endeksi Tarım-ÜFE’nin aylık yüzde 0,45 düşüş göstererek 10 yıllık Nisan ortalamasının (2,53) altında kaldığını belirten Çandır, üretici fiyatlarındaki gerilemeye dikkat çekti. Çandır, Tarım-ÜFE’nin yıllıkta yüzde 27,50 ile 10 yıllık ortalamanın (25,22) üzerinde ilan edildiğini belirtirken, şu değerlendirmede bulundu:
“Tarımsal faaliyetlerde bulunanlar açısından son bir yıllık eğilim, genel olarak üretici aleyhine seyretmiştir. Ancak Mayıs, Haziran ve Kasım aylarında bu aleyhte eğilim, Mart ayında yerini üretici lehine çevirmişken Nisan ayında ciddi düzeyde üretici için yeniden aleyhte bir seyir ilan edilmiştir. Yıllık girdi maliyetleri artışı ise nispi olarak üretici fiyatları artışından yüksek seyretmiştir. Üretici, Nisan ayında aylıkta ve yıllıkta girdi maliyetleri açısından dezavantajlı bir duruma gelmiştir. Esasen hem aylıkta hem de yıllıkta üretici fiyatlarının nispi olarak tarımsal girdi fiyatlarından ciddi bir yükseklikte seyretmesi sürdürülebilirlik bakımından önem taşımaktadır. Çünkü üreticinin tek maliyet grubu, girdi kalemleri değil, en az onun kadar da diğer maliyetleri söz konusudur.”
Yurtiçi ve yurtdışı üretici enflasyonlarının tarım sektörünü dolaylı olarak etkilediğini söyleyen Ali Çandır, yurtdışı üretici enflasyonu YD-ÜFE’nin Nisan’da aylık yüzde 4,41, yıllık yüzde 22,92 arttığını, yurtiçi üretici enflasyonu Yİ-ÜFE’nin aylık yüzde 2,76, yıllık yüzde 22,50 arttığını belirtirken, üretici düzeyindeki gıda kaleminin aylık yüzde 3,18, yıllık ise yüzde 27,08 arttığını kaydetti. Çandır, “Bu durum Nisan ayında tarıma dayalı imalat sanayiindeki enflasyonun, tarımdan daha düşük seyrettiğini göstermektedir” dedi.
MANŞET ENFLASYON YÜKSEK
Nisan ayında üretici kesimdeki bu enflasyonlara karşılık tüketici enflasyonu TÜFE’nin aylık yüzde 3,00 ve yıllık yüzde 37,86 arttığına dikkat çeken Başkan Ali Çandır, “Son 20 yıllık Nisan ayı ortalamalarının aylıkta yüzde 1,62, yıllıkta ise yüzde 17,64 olduğu hatırlanırsa manşet enflasyonun hala ne kadar yüksek seyrettiği daha iyi anlaşılır” değerlendirmesinde bulundu.
Ali Çandır, tüketici taraftaki gıda enflasyonunun Nisan ayında aylık yüzde 2,01, yıllık yüzde 36,09 arttığını, işlenmemiş gıda enflasyonunun Nisan’da aylık yüzde 1,98, yıllık yüzde 37,06 ilan edildiğini, yaş meyve sebze enflasyonunun ise aylık yüzde -1,49, yıllık yüzde 59,00 açıklandığını belirtirken, “Tüketici taraftaki bu rakamlar, üreticilerin maruz kaldığı yıllık enflasyonun üzerinde bir tüketici enflasyonu olduğunu göstermeye devam etmektedir” dedi.
