Büyükşehir’lerde yaşayanlar çok fazla bilmezler. Ancak ders kitaplarında görür ve tulumbanın ne olduğunu öğrenirlerdi.
Ama kırsal yerlerde ve köylerde yaşayanlar 10-15 yıl öncesine kadar; belediye şebeke suyu verilmeden önce pek çok evin bahçesinde çakma ya da keson kuyularda su çekmek üzere tulumbalar bulunurdu.
Su tulumbaları, özellikle evin ihtiyaçlarını, varsa hayvanların sulanması ve kısmen de ihtiyaçlar için ekilmiş-dikilmiş sebzelerin sulanması amaçlı su teminini sağlar ve uzaklardan su getirmek zorunda kalanlara göre lüks bir imkân sayılırdı.
Tulumbanın yanında bir kap bulunur ve su çekildikçe her daim dolu bırakılırdı. Kullanım haricinde bu zarurî idi, çünkü sık sık tulumbada su seviyesi eksilir ve yedek bırakılan su dökülerek, oluşan hava dışarıya tahliye edilirdi ki, tulumba çalışmaya devam edebilsin. Tulumbaya dökülen o bir tas suyun etkisiyle, çok daha fazla su temin etmek mümkün olurdu.
Şimdilerde bazı köyden mahalleye dönüşen yerleşim yerlerinde halen sökülmeyen ve kullanılan su tulumları var. Halen özelikle çocuklar tarafından kullanılıyor ve çocukların tulumbanın ne olduğunu, ne işe yaradığını yaşayarak öğreniyorlar.
ANTALYA MERKEZ’DE DE VARDI
Antalya’nın bazı merkez mahalleleri’nde bir zamanlar su tulumbaları vardı. Kentin ilk yerleşim merkezlerinden birisi olan Tahıl Pazarı Mahallesi ile Balbey Mahallesi’nin sınırının bulunduğu boşlukta bir su tulumbası bulunurdu.
Mahallerde su bulunmasına rağmen tulumba çalışır durumdaydı. En azından mahallelerin sembolü olarak kalması gereken su tulumbası daha sonraki yıllarda kaldırıldı ve tarihteki yerini aldı.
* İSA KAVLAK
